Spis treści
Co jeść w ciąży?
Odpowiednio skomponowana dieta w okresie ciąży ma kluczowe znaczenie dla zdrowia przyszłej mamy i dziecka. Warto zadbać o to, by była bogata w różnorodne składniki odżywcze i jednocześnie łatwostrawna, co pomoże uniknąć nieprzyjemnych dolegliwości żołądkowych. Eksperci zalecają spożywanie około pięciu posiłków dziennie. Szczególnie istotne jest uwzględnienie w jadłospisie:
- produktów zbożowych,
- świeżych warzyw i owoców, będących źródłem witamin i błonnika,
- mleka i produktów mlecznych, dostarczających wapnia, niezbędnego dla rozwoju kości dziecka,
- gotowanego mięsa, ryb oraz jajek, stanowiących cenne źródło białka,
- orzechów, nasion roślin strączkowych oraz tłuszczy roślinnych – wszystko to ma korzystny wpływ na prawidłowy rozwój ciąży.
Pamiętaj o uważnym obserwowaniu swojej diety i ilości spożywanych posiłków. Równie ważne jest odpowiednie nawodnienie organizmu, dlatego zadbaj o regularne picie wody. To kluczowe dla Twojego samopoczucia i zdrowia Twojego maluszka.
Jakie składniki odżywcze są ważne w diecie kobiet w ciąży?
W okresie ciąży Twoje zapotrzebowanie na witaminy i minerały gwałtownie wzrasta. Są one nie tylko fundamentem Twojego zdrowia, ale również kluczowe dla prawidłowego rozwoju Twojego maleństwa. Zadbaj o odpowiednią podaż tych składników, a oboje zyskacie!
Zacznijmy od kwasu foliowego. To absolutny priorytet, zwłaszcza w pierwszych tygodniach ciąży, ponieważ odgrywa zasadniczą rolę w rozwoju cewy nerwowej dziecka. Jego niedobór w tym kluczowym okresie może niestety prowadzić do poważnych wad wrodzonych. Znajdziesz go obficie w zielonych warzywach liściastych, takich jak szpinak czy sałata rzymska.
Kolejny ważny składnik to żelazo. W ciąży Twoje ciało produkuje więcej krwi, dlatego zapotrzebowanie na ten minerał znacząco rośnie. Żelazo jest niezbędne również dla rozwijającego się dziecka. Niedobór żelaza może skutkować anemią, objawiającą się chronicznym zmęczeniem i ogólnym osłabieniem. Dobre źródła tego pierwiastka to czerwone mięso oraz rośliny strączkowe. Pamiętaj, aby łączyć je z produktami bogatymi w witaminę C, co znacząco ułatwia wchłanianie żelaza.
Wapń to kolejny istotny element, niezbędny dla mocnych kości i zębów Twojego dziecka. Jeśli spożywasz go za mało, maluch pobierze go z Twoich zapasów, co w przyszłości może zwiększyć ryzyko osteoporozy. Sięgaj po nabiał, a także orzechy – to cenne źródła wapnia!
Witamina D, często nazywana „witaminą słońca,” wspomaga wchłanianie wapnia i również jest niezwykle ważna dla prawidłowego rozwoju kości Twojego dziecka. Niedostateczny poziom witaminy D u przyszłej mamy może zwiększyć ryzyko wystąpienia krzywicy u malucha. Nasz organizm produkuje ją naturalnie pod wpływem promieni słonecznych, ale znajdziesz ją także w tłustych rybach morskich. W okresie jesienno-zimowym, kiedy słońca jest mniej, warto rozważyć suplementację.
Białko to podstawowy budulec organizmu, absolutnie niezbędny dla prawidłowego wzrostu dziecka. Powinno stanowić około 20-25% Twojego dziennego zapotrzebowania kalorycznego w okresie ciąży. Doskonałym źródłem białka jest mięso oraz jaja.
Jod to kolejny pierwiastek, którego odpowiednia podaż jest kluczowa. Jest on bowiem niezbędny dla prawidłowej pracy tarczycy, zarówno Twojej, jak i dziecka. Niedobór jodu może zaburzyć rozwój mózgu malucha, dlatego warto zadbać o jego odpowiedni poziom. Używaj soli jodowanej i włącz do diety ryby morskie, aby uniknąć niedoborów.
Nie zapominajmy o dobrych tłuszczach, a konkretnie o kwasach omega-3. Odgrywają one ważną rolę w rozwoju mózgu i wzroku dziecka, szczególnie kwasy DHA i EPA. Znajdziesz je w tłustych rybach, takich jak łosoś czy makrela, a także w olejach roślinnych. Jeśli rzadko jesz ryby, warto rozważyć suplementację kwasami omega-3.
Jakie są zasady zdrowego żywienia w ciąży?
Regularne spożywanie posiłków to fundament zdrowego trybu życia. Staraj się jeść pięć razy dziennie, pamiętając o mniejszych porcjach – to sprzyja lepszemu trawieniu i chroni przed zgagą. Twoja dieta powinna obfitować w różnorodne produkty, dostarczając organizmowi wszystkich niezbędnych składników odżywczych. Pamiętaj o kilku kluczowych aspektach:
- dbaj o urozmaicenie,
- sięgaj po produkty z różnych grup żywności, eksperymentuj z przepisami i smakami,
- wybieraj świeże, nieprzetworzone składniki, które są skarbnicą witamin i minerałów – im mniej przetworzone, tym lepiej dla Twojego zdrowia,
- utrzymuj umiar – unikaj obfitych posiłków i kontroluj wielkość porcji, aby nie obciążać układu trawiennego,
- staraj się jeść o stałych porach, co pomaga regulować metabolizm i utrzymywać energię na stałym poziomie,
- nie zapominaj o odpowiednim nawodnieniu – wypijaj co najmniej dwa litry wody dziennie, aby zapewnić prawidłowe funkcjonowanie organizmu,
- warto również skonsultować się z lekarzem lub dietetykiem – specjalista pomoże Ci stworzyć spersonalizowany plan żywieniowy, uwzględniający Twoje indywidualne potrzeby i stan zdrowia, co pozwoli Ci cieszyć się dobrym samopoczuciem i energią każdego dnia.
Jak zbilansować dietę w ciąży?
Aby dieta w okresie ciąży jak najlepiej służyła przyszłej mamie i dziecku, kluczowe jest zachowanie odpowiednich proporcji makroskładników, czyli białka, węglowodanów złożonych oraz tłuszczów, w tym tak ważnych nienasyconych kwasów tłuszczowych. Fundament diety powinny stanowić różnorodne warzywa i owoce, będące skarbnicą witamin, minerałów i błonnika, niezbędnych dla prawidłowego funkcjonowania organizmu. Niezwykle istotne są również źródła białka. W jadłospisie kobiety ciężarnej warto uwzględnić chude mięso, ryby, a także rośliny strączkowe – na przykład soczewicę, ciecierzycę czy fasolę. Dbajmy o dostarczenie organizmowi zdrowych tłuszczów, znajdujących się w oliwie z oliwek, awokado, orzechach i nasionach, które dostarczają cennych składników odżywczych. Jednocześnie, starajmy się unikać żywności wysoko przetworzonej, a także słodyczy i produktów o wysokim indeksie glikemicznym, które nie są zalecane w diecie ciążowej.
Co powinno znaleźć się w jadłospisie w ciąży?
Odżywianie przyszłej mamy jest niezwykle istotne, a produkty pełnoziarniste powinny stanowić jego fundament. Świetnym wyborem są:
- pieczywo razowe,
- kasza gryczana,
- ryż brązowy,
które dostarczają węglowodanów złożonych, zapewniających długotrwałą energię. Warto sięgać po chude mięsa, takie jak drób bez skóry oraz wołowina. Ryby są cennym źródłem białka i kwasów omega-3, a jaja – doskonałym źródłem białka i wielu witamin. Mleko i jego przetwory to podstawa, ponieważ zawierają wapń niezbędny dla prawidłowego rozwoju dziecka i utrzymania zdrowia matki. Jogurt i kefir są szczególnie polecane. Rośliny strączkowe, orzechy i nasiona stanowią wartościowe uzupełnienie diety, dostarczając błonnika, białka i zdrowych tłuszczy. Do przygotowywania potraw używaj olejów roślinnych. Oliwa z oliwek i olej rzepakowy są zdecydowanie korzystniejsze niż smalec czy masło. Warzywa powinny dominować w diecie ciężarnej, a zwłaszcza zielone warzywa liściaste, takie jak szpinak i jarmuż. Nie zapominaj o pomidorach, marchewce i brokułach, które dostarczają cennych witamin i minerałów. Dietę przyszłej mamy warto wzbogacić o owoce jagodowe, takie jak borówki i maliny. Cytrusy, jabłka oraz gruszki również są doskonałym źródłem witamin. Pamiętaj o odpowiedniej ilości błonnika w diecie. Spożywaj posiłki regularnie, najlepiej 5-6 razy dziennie w mniejszych porcjach. Pij dużo wody – co najmniej 2 litry dziennie – aby zadbać o odpowiednie nawodnienie organizmu.
Jakie produkty są zakazane w diecie w ciąży?
Jakie produkty najlepiej wykreślić z menu w okresie ciąży? Podczas tych dziewięciu miesięcy, niektóre potrawy i napoje mogą stanowić realne zagrożenie zarówno dla przyszłej mamy, jak i dla rozwijającego się dziecka, dlatego warto zachować szczególną ostrożność w doborze jadłospisu. Absolutnym „nie” jest alkohol, który może prowadzić do poważnych zaburzeń rozwojowych u malucha. Surowe mięso, na przykład tatar czy uwielbiana przez wielu szynka parmeńska, to potencjalne źródło salmonelli lub innych niebezpiecznych pasożytów, których należy unikać. Podobnie sprawa wygląda z surowymi rybami i owocami morza, w tym popularnym sushi, które zwiększają ryzyko zakażenia listerią. Kolejnym punktem na czarnej liście są surowe jaja, będące nośnikiem salmonelli, co wyklucza również spożywanie jajek na miękko. Należy zrezygnować także z mleka niepasteryzowanego oraz serów pleśniowych ze względu na możliwość obecności listerii. Ostrożność warto zachować, sięgając po ryby wędzone, ponieważ mogą one zawierać niepożądane substancje. Wątróbka, choć bogata w witaminę A, spożywana w nadmiarze może okazać się szkodliwa. Ponadto, eksperci zalecają ograniczenie spożycia potraw z grilla oraz wysoko przetworzonej żywności, która często obfituje w konserwanty i sztuczne, zbędne dodatki. Stosując się do tych zaleceń, zminimalizujesz ryzyko infekcji i stworzysz optymalne warunki dla zdrowego rozwoju Twojego dziecka.
Jakie produkty powinny być ograniczane podczas ciąży?
Podczas ciąży, właściwe odżywianie odgrywa kluczową rolę w zdrowiu matki i dziecka, jednak warto zwrócić uwagę na pewne produkty i ich wpływ. Oto lista produktów, których spożycie warto ograniczyć:
- kawa i herbata: zawierają kofeinę oraz teinę, a przekraczanie dopuszczalnej dawki kofeiny (200-300 mg na dobę) nie jest wskazane,
- słodycze, słone przekąski (typu chipsy) oraz tłuste potrawy: cechują się niską wartością odżywczą i mogą przyczyniać się do nadmiernego wzrostu wagi, dlatego warto sięgać po nie sporadycznie,
- ostre przyprawy: często wywołują zgagę i inne dolegliwości żołądkowe, dlatego również z nimi należy postępować ostrożnie,
- niektóre gatunki ryb morskich (zwłaszcza tuńczyk): mogą akumulować rtęć, która jest niebezpieczna dla rozwijającego się układu nerwowego dziecka, dlatego zaleca się kontrolowanie ilości spożywanych ryb,
- orzeszki ziemne: znane z silnych właściwości alergizujących, powinny być spożywane z umiarem, aby zminimalizować ryzyko wystąpienia alergii u dziecka,
- soki owocowe: charakteryzują się wysokim indeksem glikemicznym, powodują gwałtowny wzrost poziomu cukru we krwi, co nie jest korzystne zarówno dla matki, jak i dla dziecka.
Jakie zdrowe tłuszcze warto włączyć do diety ciężarnej?
W jadłospisie przyszłej mamy nie powinno zabraknąć zdrowych tłuszczów roślinnych. Warto sięgać po:
- oliwę z oliwek,
- olej rzepakowy i lniany,
- awokado,
- orzechy,
- różnego rodzaju nasiona.
To prawdziwa skarbnica nienasyconych kwasów tłuszczowych, w tym niezwykle ważnych kwasów omega-3. Te ostatnie odgrywają kluczową rolę we wspieraniu prawidłowego rozwoju mózgu i układu nerwowego rozwijającego się dziecka. Z drugiej strony, należy pamiętać o ograniczeniu spożycia tłuszczów nasyconych i trans, które często kryją się w wysoko przetworzonej żywności. Oliwa z oliwek, obfitująca w jednonienasycone kwasy tłuszczowe, idealnie sprawdzi się jako dodatek do sałatek i innych dań serwowanych na zimno. Olej rzepakowy natomiast, bogaty w kwasy omega-3 i omega-6, z powodzeniem można wykorzystywać do pieczenia i krótkotrwałego smażenia w niższych temperaturach. Ponadto, orzechy włoskie, migdały, nasiona chia, dyni i słonecznika to doskonałe i pełnowartościowe przekąski, które dostarczą energii oraz cennych składników odżywczych zarówno mamie, jak i rozwijającemu się maleństwu.
Jakie źródła białka są najlepsze dla kobiet w ciąży?
Najlepsze źródła białka stanowią fundament zrównoważonej diety. Można je odnaleźć w wielu różnorodnych produktach. Warto sięgnąć po:
- chude mięso, takie jak drób lub wołowina, które są znakomitym wyborem,
- ryby, w tym łosoś i dorsz, oferujące nie tylko cenne proteiny, ale również kwasy omega-3, tak istotne dla zdrowia,
- jaja, charakteryzujące się wysoką przyswajalnością i bogactwem składników odżywczych,
- nabiał, czyli mleko, jogurt i kefir, które dostarczają organizmowi zarówno białka, jak i wapnia,
- rośliny strączkowe, takie jak soczewica, ciecierzyca i fasola, które oprócz białka roślinnego oferują także błonnik,
- orzechy i nasiona, które są kolejnym wartościowym źródłem protein, a jednocześnie dostarczają zdrowych tłuszczów.
Warto pamiętać, że zapotrzebowanie na białko znacząco wzrasta w okresie ciąży. Przyszłe mamy potrzebują około 71 gramów białka każdego dnia, ponieważ jest ono niezbędnym elementem budulcowym tkanek rozwijającego się płodu oraz łożyska. Odpowiednia ilość białka jest więc kluczowa dla prawidłowego rozwoju dziecka.
Jakie warzywa są szczególnie zalecane w diecie ciężarnej?
Warzywa to fundament zdrowego odżywiania w ciąży. Obfitują w:
- witaminy,
- minerały,
- błonnik,
- antyoksydanty,
Dlatego tak ważne jest ich regularne spożywanie. Szczególnie godne uwagi są zielone warzywa liściaste, takie jak szpinak, jarmuż czy sałata. Kryją one w sobie duże ilości kwasu foliowego, niezwykle istotnego dla prawidłowego rozwoju Twojego maleństwa. Nie zapominaj również o brokułach i brukselce – one także są prawdziwą skarbnicą cennych składników odżywczych. Marchew, pomidory i papryka to kolejne warzywa, które warto włączyć do codziennego menu. Oferują one szereg witamin i karotenoidów, wspierających Twoje zdrowie. Z kolei dynia i bataty stanowią doskonałe źródło błonnika, który reguluje trawienie i pomaga zapobiegać dokuczliwym zaparciom. Dodatkowo, warzywa strączkowe, takie jak groch, fasola i soczewica, dostarczają wartościowego białka roślinnego i żelaza, które są absolutnie niezbędne zarówno dla Ciebie, jak i dla Twojego rozwijającego się dziecka.
Jakie są zalecane posiłki w pierwszym trymestrze ciąży?
Odżywianie w pierwszym trymestrze ciąży to fundament dobrego samopoczucia. Odpowiednia dieta może bowiem znacząco złagodzić uciążliwe mdłości i zapewnić Tobie oraz rozwijającemu się dziecku niezbędne składniki odżywcze. Kluczem jest regularne spożywanie lekkich posiłków. Częstsze, ale mniejsze porcje jedzenia to sprawdzony sposób na ograniczenie porannych nudności. Pomyśl o następujących produktach:
- kleiki i kaszki – są łatwostrawne i delikatne dla Twojego żołądka, przynosząc szybką ulgę,
- zupy, szczególnie te warzywne, to skarbnica witamin i minerałów,
- gotowane warzywa, takie jak marchewka, ziemniaki i brokuły, są nie tylko łatwo przyswajalne, ale także bogate w wartości odżywcze,
- chude mięso, na przykład gotowany kurczak lub indyk, to doskonałe źródło cennego białka,
- jogurty naturalne (bez dodatku cukru!) wspomagają prawidłową pracę jelit i dostarczają wapń,
- banany i jabłka są lekkostrawne i pełne witamin.
Pamiętaj, co jesz, ma ogromny wpływ na to, jak się czujesz. Staraj się unikać smażonych, tłustych i ciężkostrawnych potraw, ponieważ mogą one nasilać mdłości i powodować dyskomfort. Czasem nawet niewielkie zmiany w jadłospisie potrafią zdziałać cuda.
Co jeść, aby wspierać rozwój dziecka w ciąży?
Odpowiednia dieta to fundament zdrowego rozwoju dziecka już w okresie prenatalnym. Skup się na produktach obfitujących w niezbędne witaminy, minerały i cenne kwasy tłuszczowe – to z nich maleństwo czerpie wszystko, co niezbędne do prawidłowego wzrostu. Dobre odżywianie przyszłej mamy to inwestycja w zdrowie i przyszłość jej pociechy. Pamiętaj o tym, by każdego dnia dostarczać sobie i dziecku to, co najlepsze!
Jakie napoje są odpowiednie w czasie ciąży?
Najważniejszą rzeczą dla odpowiedniego nawodnienia organizmu jest woda. Poza nią, warto sięgać po:
- mleko pasteryzowane,
- kefir,
- jogurt naturalny – doskonałe źródła wapnia, budulca mocnych kości i zębów.
Urozmaicić można również dietę herbatkami owocowymi i ziołowymi, pamiętając jednak, by unikać intensywnych naparów z ziół o silnym działaniu. Soki owocowe, najlepiej rozcieńczone, należy pić z umiarem ze względu na zawartość cukrów. Całkowicie zrezygnuj z gazowanych napojów słodzonych oraz energetyków, które obfitują w cukier i sztuczne, niepotrzebne dodatki. Zwróć uwagę na ilość wypijanej kawy i herbaty ze względu na zawartość kofeiny i teiny, które mogą działać pobudzająco.
Dlaczego nawodnienie jest ważne w czasie ciąży?
Nawodnienie organizmu w czasie ciąży to sprawa priorytetowa. Woda odgrywa zasadniczą rolę w:
- produkcji płynu owodniowego, który niczym naturalna poduszka chroni maluszka przed wstrząsami i zapewnia mu bezpieczne warunki do prawidłowego rozwoju,
- transporcie składników odżywczych docierających do rozwijającego się dziecka,
- pomocy przyszłej mamie w pozbyciu się niepotrzebnych produktów przemiany materii.
Dostateczna ilość płynów w diecie przyszłej mamy to podstawa! Pomaga uniknąć zaparć, które często dokuczają w tym okresie, a także wspiera walkę z obrzękami, usprawniając krążenie i pracę nerek. Eksperci zalecają spożywanie od 2 do 2,5 litra płynów dziennie. Obejmuje to nie tylko czystą wodę, ale również zupy, napary ziołowe i herbaty owocowe. Należy natomiast wystrzegać się słodkich napojów gazowanych i uważać na ilość spożywanej kofeiny. Pamiętaj o tym, dbając o zdrowie swoje i swojego maleństwa!
Jakie są konsekwencje niezdrowego żywienia w ciąży?
Jakie następstwa niesie za sobą nieprawidłowe odżywianie w okresie ciąży? To kluczowa kwestia, ponieważ zła dieta w tym szczególnym czasie może wywołać poważne skutki, dotykając zarówno przyszłą mamę, jak i jej rozwijające się maleństwo. Nieodpowiednie nawyki żywieniowe mogą sprzyjać powstawaniu różnorodnych komplikacji zdrowotnych. Przykładowo, może dojść do rozwoju:
- cukrzycy ciążowej,
- niebezpiecznego nadciśnienia indukowanego ciążą.
Co więcej, niedobory witamin i minerałów u matki negatywnie oddziałują na prawidłowy rozwój dziecka, zwiększając prawdopodobieństwo wystąpienia przedwczesnego porodu. Dodatkowo, istnieje podwyższone ryzyko pojawienia się wad wrodzonych u noworodka. Warto mieć na uwadze, że dieta kobiety spodziewającej się dziecka ma długotrwały wpływ na zdrowie jej potomstwa w przyszłości, dlatego też tak istotne jest świadome i odpowiedzialne podejście do tego, co spożywamy.
Jakie są skutki spożywania kofeiny w ciąży?
Spożywanie kofeiny w ciąży wymaga ostrożności, choć niekoniecznie całkowitej rezygnacji z ulubionej kawy. Zbyt duża ilość kofeiny może jednak niekorzystnie wpłynąć na przebieg ciąży, zwiększając ryzyko:
- poronienia,
- przedwczesnego porodu,
- niskiej wagi urodzeniowej dziecka.
Ponadto, kofeina może zakłócać sen i nasilać uczucie niepokoju. Eksperci zalecają ograniczenie dziennego spożycia do 200-300 mg, co w praktyce odpowiada mniej więcej jednej lub dwóm filiżankom kawy. Ważne, by pamiętać, że kofeina występuje nie tylko w kawie. Znajdziemy ją również w herbacie, napojach energetycznych, czekoladzie, a nawet niektórych lekarstwach. Dlatego tak istotna jest świadoma kontrola spożycia tego składnika, aby wesprzeć zdrowy przebieg ciąży i Twoje dobre samopoczucie.
Jakie błędy żywieniowe najczęściej popełniają kobiety w ciąży?
Najczęstsze potknięcia w diecie ciężarnych to przede wszystkim niedobory kluczowych składników odżywczych. Do tego dochodzą niewłaściwe nawyki żywieniowe i zbyt mała ilość wypijanej wody. Nierzadko przyszłym mamom brakuje:
- kwasu foliowego,
- żelaza,
- wapnia,
- witaminy D,
a to może mieć poważne konsekwencje zarówno dla nich, jak i dla rozwijającego się maleństwa. Często zdarza się, że panie w stanie błogosławionym zapominają o regularnych posiłkach, odżywiają się nieregularnie lub spożywają jednorazowo zbyt obfite porcje. Kolejnym problemem są przekąski między głównymi daniami, zwłaszcza te bogate w słodycze i mocno przetworzoną żywność. Te puste kalorie nie tylko nie odżywiają organizmu, ale też zwiększają prawdopodobieństwo wystąpienia cukrzycy ciążowej. Niedostateczne nawodnienie to również poważny błąd, który może skutkować zaparciami i innymi dolegliwościami. Szczególnie ryzykowne jest stosowanie restrykcyjnych diet w tym wyjątkowym okresie. Takie ograniczenia pozbawiają zarówno matkę, jak i dziecko niezbędnych substancji odżywczych, co ma negatywny wpływ na prawidłowy rozwój płodu i samopoczucie kobiety. Pamiętajmy, że ciąża to nie czas na odchudzanie, ale na zapewnienie organizmowi wszystkiego, co niezbędne do zdrowego rozwoju!
Jakie suplementy diety warto przyjmować w ciąży?
W ciąży odpowiednia suplementacja diety może zdziałać cuda. Nie tylko wzbogaca jadłospis, ale i pomaga zaspokoić rosnące potrzeby organizmu przyszłej mamy na kluczowe składniki odżywcze. Które z nich są priorytetowe?
- kwas foliowy – ma on fundamentalne znaczenie dla prawidłowego kształtowania się cewy nerwowej u maleństwa, zwłaszcza w pierwszym trymestrze,
- witamina D – wpływa na absorpcję wapnia i mocne kości – jej niedobory, szczególnie w okresie jesienno-zimowym, wymagają suplementacji,
- jod – niezbędny dla prawidłowej pracy tarczycy mamy i rozwoju układu nerwowego dziecka,
- żelazo – jego suplementacja pomoże uniknąć anemii (w przypadku niedoborów),
- kwasy omega-3 (bogate w DHA) – wesprą rozwój mózgu i wzroku Twojego dziecka.
Pamiętaj, zanim sięgniesz po jakiekolwiek suplementy, skonsultuj się z lekarzem! On najlepiej oceni Twoje indywidualne potrzeby, zleci odpowiednie badania, np. krwi, i dobierze właściwe dawki oraz preparaty. Pamiętaj też, że suplementy są jedynie dodatkiem do zdrowej, zróżnicowanej diety, a nie jej substytutem.