Dwór Olszewskich w Bełchatowie

---

Historia dworu

Dwór Olszewskich w Bełchatowie ma bogatą historię, sięgającą pierwszej połowy XVIII wieku. W tym okresie posiadłość była własnością rodziny Rychłowskich, noszących herb Nałęcz. Z upływem czasu dwór przeszedł w ręce Kaczkowskich, którzy herbu Świnka, i to oni zainicjowali jego rozbudowę. Uważa się, że projekt architektoniczny mógł wykonać włoski architekt związany z biskupem płockim, Lodovico Coci.

W 1867 roku miała miejsce licytacja majątku Kaczkowskich, a nowymi właścicielami zostali Reinhold Spiller oraz Ernest Ludendorf. W 1887 roku Henryk Hellwig, pochodzący z Bawarii, zakupił nieruchomość od Ernesta Ludendorfa. Rodzina Hellwigów zarządzała dworem aż do końca II wojny światowej, po czym przeszedł on w ręce Olszewskich.

Dwór zachował wiele oryginalnych elementów, które świadczą o jego historycznej wartości. Wśród nich znajduje się więźba dachowa, pełne zestawy drzwi oraz okien z taflami szklanymi, kominek oraz mozaika parkietowa o ciekawych wzorach. Wewnątrz można znaleźć także Pokój Kominkowy, który charakteryzuje się odrestaurowanym, XIX-wiecznym kominkiem z piaskowca, renesansowym stolikiem pod samowar oraz zabytkowym kufrem podróżnym z mosiężnymi okuciami. Nad kominkiem znajduje się „Portret Alberta Hellwiga”, stworzony przez Stanisławę Pytaszową. Albert Hellwig był kluczową postacią, współzałożycielem Ochotniczej Straży Pożarnej w Bełchatowie, która powstała w 1901 roku.

Wokół dworu pozostały resztki parku z XVIII wieku, który przeszedł transformacje w pierwszej połowie XIX wieku. Po zakończeniu II wojny światowej zarówno park, jak i dwór uległy zaniedbaniu. Do 1987 roku opiekowała się nim rodzina Olszewskich. Po śmierci Wacława Olszewskiego – juniora, budynek został nabyty przez Urząd Miasta w Bełchatowie. Dwór odzyskał swój blask po remoncie, który zakończono w 1998 roku.

W parku znajduje się także mogiła małżeństwa Hellwigów, którzy walczyli ochotniczo podczas wojny z bolszewikami w 1920 roku. Stefan Hellwig, syn Alberta (ur. 1887), był szeregowym w 7. kompanii 2 Pułku Piechoty Legionów, natomiast Aniela Maria „Nelly” Hellwigowa z Piętków (ur. 1895) pełniła funkcję sanitariuszki w szpitalu polowym nr 1013. Stefan zginął 2 września 1920 roku w Trzeszczanach pod Hrubieszowem. 20 września 1920 roku, po przewiezieniu ciała do Warszawy, Nelly popełniła samobójstwo. Oboje zostali pochowani w „Świątyni dumania”, historycznym miejscu spotkań zakochanych. Co roku, 15 sierpnia, w rocznicę Bitwy Warszawskiej, władze miasta oraz mieszkańcy składają na grobie znicze oraz kwiaty w ramach obchodów Święta Wojska Polskiego.

Stefan Hellwig został pośmiertnie odznaczony Medalem Niepodległości za swoją działalność niepodległościową w szeregach POW, a jego imię nadano ulicy, przy której znajduje się dwór. Współczesność przyniosła nową funkcję temu miejscu, ponieważ mieści się tu Muzeum Regionalne, które pozwala odkryć historię Bełchatowa oraz regionu oraz wystawy twórców kultury.

Ścieżka geologiczna

W październiku 2005 roku w przestrzeni parku otaczającego dwór Olszewskich została zrealizowana tzw. „ścieżka geologiczna”. Ten unikalny projekt miał na celu przybliżenie odwiedzającym różnorodności geologicznej regionu.

W ramach tej inicjatywy, Kopalnia Węgla Brunatnego Bełchatów dostarczyła do parku różne fragmenty skał, które stanowią cenne źródło informacji o przeszłości geologicznej tego terenu.

• Wapień skalisty z bułami krzemiennymi z wychodni na zboczu południowym Rowu Kleszczowa. Głębokość występowania tej skały wynosi 68 metrów. Jej okres pochodzenia przypada na jura górna, a wiek skały szacuje się na około 150 milionów lat.
• Piaskowiec kwarcytowy powstały w wyniku lokalnej sylifikacji piasków kwarcowych. Głębokość występowania wynosi 143 metry, a jego pochodzenie datuje się na miocen. Forma tego surowca to spąg kompleksu ilasto-piaszczystego. Wiek skały oszacowano na 10 milionów lat.
• Fragmenty skrzemieniałych pni drzew mioceńskich, które zostały przetransportowane przez rzekę i zgromadzone na złożu wtórnym wśród piasków. Głębokość występowania tej skały wynosi 53 metry. Okres jej pochodzenia przypada na pliocen, a wiek szacuje się na około 4 miliony lat.
• Węgiel brunatny ksylitowo-ziemisty pochodzi z pokładu głównego, a jego głębokość zasięgu wynosi 207 metrów. Związany jest z okresem miocenu, a forma tego węgla to kompleks węglowy, którego wiek wynosi około 20 milionów lat.
• Głazy narzutowe, które zostały przywleczone w czasach plejstocenu przez lodowiec z Półwyspu Skandynawskiego, występują wśród glin zwałowych zlodowacenia środkowopolskiego. Ich głębokość występowania szacuje się na 10–15 metrów. Pochodzenie tych głazów przypada na okres plejstocenu, a ich wiek szacuje się na około 200 tys. lat.

Zabytki

Według dostępnych danych dotyczących zabytków, na szczególną uwagę zasługują obiekty, które zostały wpisane do rejestru. Wśród nich znajduje się zespół dworski Olszewskich, ul. Kościuszki 27, zbudowany w drugiej połowie XVIII wieku oraz na początku XIX wieku.

• dwór, nr rej.: 167, datowany na 26.05.1967,
• park, nr rej.: 286, datowany na 31.08.1983 oraz ponownie na 22.04.1994.

---

Oceń: Dwór Olszewskich w Bełchatowie

---