Aurelia Stanisława z Pisarzewskich Duczymińska to postać, której życie naznaczone jest znaczącym wkładem w rozwój społeczny oraz w dziedzinie oświaty w Polsce. Urodziła się 13 września 1847 roku w Bełchatowie, a jej śmierć miała miejsce po 1931 roku.
Jako polska ziemianka, Duczymińska odznaczała się aktywnością w sferze społecznej, co miało istotny wpływ na lokalne społeczności, w których działała. Jej zaangażowanie w kwestie oświaty wskazuje na ogromną troskę o rozwój edukacji oraz dobrobyt innych.
Życiorys
Aurelia Duczymińska była osobą niezwykle ważną w kontekście swojego życia rodzinnego oraz społecznej działalności. Urodziła się jako córka Piotra Pawła Pisarzewskiego oraz Stanisławy z Kiedrowskich herbu Lew. Warto zauważyć, że miała pięciu braci oraz trzy siostry. Jej ojciec, jako magistr farmacji i nauczyciel w gimnazjum, wniósł znaczący wkład w rozwój edukacji swoich dzieci. Po jego śmierci spoczął na warszawskich Powązkach, co jest do dziś powszechnie znane.
Aurelia w dniu 1 lutego 1887 roku, w Dzierzgowie, zawarła związek małżeński z Ludwika Rajmunda Karola Duczymińskiego, dziedzicem majątków w Szumsko i Krerów, a także wójtem gminy Dzierzgowo. Była on drugą żoną Duczymińskiego, a ich małżeństwo pozostało bezdzietne. Zaledwie kilka lat po ślubie, w 1892 roku, majątek Duczymińskich obejmował imponujące 1929 mórg ziemi oraz 18 budynków, w tym 8 murowanych.
W czasie I wojny światowej, w 1915 roku, folwark w Szumsku został niemal całkowicie zniszczony, chociaż dworek doznał jedynie częściowych uszkodzeń. Do roku 1930 majątek rozciągał się na 885 ha ziemi. Warto odnotować, że w tym majątku zorganizowano jeden ze składów nielegalnych wydawnictw, które przemycano przez granicę z Prusami Wschodnimi przed rewolucją 1905 roku.
Na początku XX wieku Aurelia postanowiła podjąć ważne kroki na rzecz edukacji i kultury w regionie. Zorganizowała tajną polską szkołę w Szumsku, co miało ogromne znaczenie dla lokalnej społeczności. Kiedy w 1906 roku powstało koło powiatowe Polskiej Macierzy Szkolnej w Przasnyszu, Duczymińska miała zaszczyt zostać jego przewodniczącą oraz pełnić tę samą rolę w kole w Dzierzgowie. Dzięki staraniom Polskiej Macierzy Szkolnej, tajne placówki edukacyjne mogły działać w legalnych ramach.
Mimo że w 1907 roku organizacja została zdelegalizowana, Aurelia nie zaprzestała swojej działalności. Wygłaszała pogadanki oraz wspierała działalność Domu Ludowego, który został zbudowany w 1908 roku w Duczyminie. Jej zaangażowanie w edukację i wspieranie lokalnej społeczności trwało dalej.
W 1916 roku została organizatorką i opiekunką przytułku w Szumsku, powołanego przez Powiatową Radę Opiekuńczą w Przasnyszu. W tym samym roku weszła w skład zarządu Specjalnego Wydziału Ochron przy tej samej radzie. Gdy Polska Macierz Szkolna została reaktywowana w Przasnyszu, Aurelia ponownie objęła przewodnictwo zarządu okręgowego, a także podejmowała różnorodne inicjatywy patriotyczne.
W 1913 roku, jej działalność znalazła uznanie, kiedy została członkiem komitetu organizującego wystawę inwentarza w Przasnyszu. Zhaktując się bardziej w sprawy lokalnej społeczności, w 1916 roku brała udział w organizacji ogólnokrajowej kwestii „Ratujcie Dzieci” w gminie Dzierzgowo, działając w ramach Rady Głównej Opiekuńczej. Poza działalnością edukacyjną Aurelia była również zapaloną turystką tatrzańską i członkinią grupy pionierów zimowych wycieczek.
Ostatecznie Aurelia Duczymińska zmarła po 1931 roku. Zaledwie w tym roku prowadziła sprawy prawne w Warszawie, dotyczące majątku, co pokazuje jej nieustępliwość i chęć walki o swoje sprawy do końca życia.
Przypisy
- a b c Maria WeronikaM.W. Kmoch, Rewolucja lat 1905–1907 na Północnym Mazowszu i jej następstwa, „Rocznik Przasnyski”, 6, 2019, s. 165–223 [dostęp 11.04.2021 r.]
- a b Maria WeronikaM.W. Kmoch, Między ideą a rzeczywistością. Rady Opiekuńcze w czasie I wojny światowej na przykładzie powiatu przasnyskiego (1916–1918), „Bieżuńskie Zeszyty Historyczne”, 32, 2018, s. 64–116 [dostęp 11.04.2021 r.]
- KasperK. Wojnar, Ze wspomnień i przeżyć (1888–1908), Jedlicze 2018 [dostęp 12.04.2021 r.]
- Gałąź Duczymińskich herbu Rogala w parafii Dzierzgowo [online], duczyminscy.pl.tl [dostęp 11.04.2021 r.]
- Szumsk – Szumscy i krewni [online], sites.google.com [dostęp 12.04.2021 r.]
- Cmentarz Stare Powązki: PIOTR PAWEŁ PISARZEWSKI, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dostęp 21.05.2021 r.]
- TadeuszT. Wolsza, Towarzystwo Oświaty Narodowej (1899–1905), „Kwartalnik Historyczny”, 94 (2), 1987, s. 71–96
- a b A.K., Z działalności aresztowanego b. prokuratora i b. adwokata, „Kurjer Poranny”, 55 (163+dod.), 1931, s. 5
- AdamA. Boniecki, Herbarz Polski, t. 10, Warszawa 1907, s. 18–19
- Rozwój Macierzy Polskiej, „Gazeta Polska”, 75 (297), 1906, s. 3
- Uczestnik, Dom Ludowy, „Wiadomości Codzienne” (68), 1908, s. 2
- Nekrologja, „Kurjer Warszawski”, 61 (261), 1881, s. 4
- JuliuszJ. Zborowski, Pierwsze przejście zimowe przez Zawrat, „Taternik” (3–4), 1960, s. 34
Pozostali ludzie w kategorii "Polityka i administracja":
Grzegorz Stępiński | Bolesław Herudziński | Romuald Mielczarski | Samuel Engel | Ryszard Wojciechowski (1931–2006) | Noj Giter-Granatsztajn | Jadwiga Nadana | Tomasz Jagodziński | Patryk Marjan | Mariola CzechowskaOceń: Aurelia Duczymińska